tại sao người Nam lại nói BÔNG chứ không là HOA

HOA : BÔNG : HUÊ : BA

húy đã được áp dụng cho “tên húy” của một bà Hoàng Hậu triều Nguyễn, không những chỉ trong các văn bài của các sĩ tử khi đi thi mà cả trong câu chuyện hàng ngày của người dân xứ Huế. Đó là trường hợp của bà “Hồ Thị Hoa”, vợ vua Minh Mạng



Dân chúng Huế ngay từ hồi bà mới mất đã nói trệch tên “Hoa” của bà thành tên “Huê” và dùng chữ “Huê” để nói đến “Hoa” như “Huê viên” hay “Phàn Lê Huê” chẳng hạn. Không những thế, dân chúng Huế lại còn đi xa hơn luật kỵ húy đương thời đòi hỏi, đã không những dùng chữ “Huê” nói trệch từ chữ “Hoa” ra mà còn thay thế hẳn chữ “Hoa” kỵ húy bằng một vài chữ khác là “Ba” và Bông”. Ví dụ họ nói “Ba viên” thay cho “Hoa viên”, “Bông ba hoa quả” thay cho “hoa quả” và dùng chữ “Đông Ba” để thay cho chữ “Đông Hoa”. Một điểm đặc biệt nữa là dân chúng Huế đã thay thế tên húy của bà Hậu nầy bằng những tên bằng chữ Nôm như “Ba, Bông”, mặc dầu nếu với chữ Hán, như chữ “Đông Hoa” nghe ra vẫn hay ho hơn là chữ “Đông Ba” chẳng hạn. Mãi cho đến nay (2008), người Huế vẫn còn dùng chữ “Huê”, chữ “Ba” và chữ “Bông” để thay thế chữ “Hoa” và vì thế, ở Huế vẫn còn có người quen miệng dùng chữ “Ba viên” hay “Huê viên” để chỉ “Hoa viên”.

HOA viên : HUÊ viên : BA viên
chợ đông HOA : đông BA
HOA mai : BÔNG mai
cầu HOA : cầu BÔNG (???)
... chắc còn nhiều nữa ...
tỉnh Thanh Hoa : Thanh Hoá
Hoa Kỳ : Huê Kỳ Mỗi khi nghiên cứu về tiếng Huế, các học giả thường gặp phải nhiều trường hợp tên húy của các vua chúa trong Vương triều nhà Nguyễn đã được dân chúng Huế “nói trệch qua một bên” và “viết trật một vài nét” theo phép kỵ húy của triều đình hồi đó ban ra. Luật kỵ húy nầy thường chỉ áp dụng đối với tên của các vua chúa nhà Nguyễn mà thôi. Tuy nhiên, trong thực tế đã có một trường hợp rất đặc biệt là luật kỵ húy đã được áp dụng cho “tên húy” của một bà Hoàng Hậu triều Nguyễn, không những chỉ trong các văn bài của các sĩ tử khi đi thi mà cả trong câu chuyện hàng ngày của người dân xứ Huế. Đó là trường hợp của bà “Hồ Thị Hoa”, vợ vua Minh Mạng.

Vua Minh Mạng (1791-1841) lúc sinh thời đã có đến 43 bà phi tần nhưng người vợ đầu tiên của vua là bà Hồ Thị Hoa (1791-1807). Bà nầy là một người hiếu đức hiền thục và cũng là con của một công thần nên Bà đã được Vua Gia Long và Thuận Thiên Hoàng Hậu tuyển chọn đưa vào cung Tiềm để hầu hạ cho Hoàng tử con mình. Hoàng tử nầy là vua Minh Mạng sau nầy. Bà được tiến cung năm 1806 khi vua Minh Mạng chưa được tấn phong làm Thái tử (1815-1820). Năm 1807, bà sinh được một người con trai là vua Thiệu Trị sau nầy nhưng chỉ mới 13 ngày sau khi sinh thì bà qua đời. Sau khi bà mất, đến năm 1821 lúc Minh Mạng vừa mới lên ngôi vua được một năm, bà được sách tặng chức “Chiêu Nghi”, và vào năm 1836, bà được sách tặng là “Thân Phi”. Đến năm 1841, bà được Vua Thiệu Trị, con ruột của bà, phong tặng chức “Tả Thiên Nhân Hoàng Hậu”.

Theo “Nguyễn Phúc Tộc Thế Phả” (Hội Đồng Trị Sự Nguyễn Phúc Tộc, Huế, 1994) đã ghi về bà thì: “Tháng năm năm Đinh Mão (1807), bà sinh Hiến Tổ Chương Hoàng Đế mới được 13 ngày thì bà mất”. Bà mất ngày 23 tháng 5 năm Đinh Mão (28.6.1807) lúc mới 17 tuổi”.

<http://tapchisonghuong.com.vn/index.php?main=newsdetail&pid=2&catid=16&ID=1676&shname=Chung-benh-hau-san-cua-ba-Ho-Thi-Hoa-vo-vua-Minh-Mang>

<http://www.hohovietnam.vn/modules.php?name=News&op=viewst&sid=163>
xem thêm về phạm huý (cử tên):
http://trandang.net/Default.aspx?g=posts&m=608
http://www.laodong.com.vn/Home/Tuc-kieng-huy-va-hien-tuong-bien-doi-tu-trong-ngon-ngu-dia-phuong/20103/177823.laodong